Wiele osób prowadzących działalność gospodarczą żyje w przekonaniu, że kontakt z urzędem skarbowym ogranicza się do kontroli, wezwań i ewentualnych korekt deklaracji. Niestety, w niektórych przypadkach działania organu podatkowego mogą przerodzić się w postępowanie karno-skarbowe, które kończy się skierowaniem sprawy do sądu. Co musi się wydarzyć, by do tego doszło? I jaka jest wtedy rola adwokata?
Kiedy urząd skarbowy decyduje się na skierowanie sprawy do sądu?
Podstawą skierowania sprawy do sądu jest podejrzenie popełnienia czynu zabronionego, takiego jak oszustwo podatkowe, fałszowanie dokumentów, nierzetelne prowadzenie ksiąg czy wyłudzanie zwrotu podatku VAT. Urząd skarbowy, a ściślej rzecz ujmując – urząd celno-skarbowy – prowadzi najpierw postępowanie przygotowawcze, którego celem jest zgromadzenie dowodów.
Jeśli po przeprowadzeniu czynności takich jak kontrola, przesłuchania czy analiza dokumentacji organy uznają, że doszło do przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, kierują wniosek o ukaranie do sądu lub akt oskarżenia za pośrednictwem prokuratury. Zdarza się również, że oferują sprawcy możliwość dobrowolnego poddania się odpowiedzialności, jednak nie każdy przypadek się do tego kwalifikuje.
Czy zawsze kończy się to rozprawą w sądzie?
Nie każda sprawa musi zakończyć się rozprawą. Czasem wystarczy zapłata grzywny czy uregulowanie należności wobec Skarbu Państwa, jeśli okoliczności są jasne, a czyn nie miał znacznej szkodliwości społecznej. Jednak w sytuacji, gdy podatnik nie przyznaje się do winy, sprawa trafia na wokandę i jest rozpatrywana przez sąd karny lub sąd karny skarbowy.
Dla przedsiębiorcy może to być bardzo stresujący moment. Na tym etapie obecność adwokata staje się nie tylko wskazana, ale wręcz konieczna.
Co robi adwokat w sprawie karno-skarbowej?
Rola adwokata w takim postępowaniu zależy od momentu, w którym zostaje zaangażowany. Im wcześniej się pojawi, tym większy ma wpływ na przebieg sprawy. Już na etapie kontroli podatkowej lub przesłuchań adwokat może zadbać o to, by interes klienta był należycie chroniony i by nie doszło do złożenia niekorzystnych oświadczeń.
Kiedy sprawa trafia do sądu, adwokat przejmuje rolę obrońcy. Analizuje materiały dowodowe, szuka luk w argumentacji organów skarbowych, przedstawia kontrdowody i buduje strategię obrony. Może też negocjować z prokuratorem lub reprezentantem urzędu warunki ewentualnego dobrowolnego poddania się odpowiedzialności – z uwzględnieniem najkorzystniejszych dla klienta zapisów.
W sytuacjach bardziej skomplikowanych, np. przy oskarżeniu o celowe wyłudzenia VAT-u, rola adwokata często sprowadza się do obalania domniemania winy, wskazywania nieścisłości w dokumentacji lub kwestionowania metod działania fiskusa. Jego celem jest wykazanie, że działanie klienta nie miało charakteru przestępczego, a było np. wynikiem błędu, nieświadomości lub działań osoby trzeciej.
Dlaczego nie warto czekać?
Czas działa na niekorzyść oskarżonego. Im dłużej zwleka się z pomocą prawną, tym trudniej nadrobić stracone szanse na obronę. Organy podatkowe i skarbowe dysponują pełnym zapleczem analitycznym i doświadczeniem w prowadzeniu takich spraw. Przedsiębiorca lub osoba fizyczna, działająca bez wsparcia, ma z nimi nierówne szanse.
Dlatego, jeśli otrzymasz zawiadomienie o wszczęciu postępowania karno-skarbowego lub o skierowaniu sprawy do sądu, pierwszą rzeczą, jaką powinieneś zrobić, jest kontakt z adwokatem specjalizującym się w sprawach karno-skarbowych. Jego wiedza, doświadczenie i umiejętność analizy prawno-podatkowej mogą zadecydować o wyniku sprawy.
Skierowanie sprawy do sądu przez urząd skarbowy nie jest sytuacją bez wyjścia, ale wymaga szybkiej i profesjonalnej reakcji. Obecność adwokata może znacząco wpłynąć na wynik procesu – zarówno na etapie sądowym, jak i wcześniej, w fazie przygotowawczej. W sprawach karno-skarbowych gra toczy się nie tylko o pieniądze, ale często także o reputację, prowadzenie firmy i wolność osobistą. Dlatego warto działać z głową – i z dobrym prawnikiem u boku.
